mouseioaianis.gr

   ΑΝΑΣΚΑΦΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΚΑΙ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟΥ ΣΤΗ ΘΕΣΗ ΑΓΙΟΣ         ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΔΗΜΗΤΡΑΣ ΓΡΕΒΕΝΩΝ 

            Η ανασκαφή που αποκάλυψε τη Βασιλική και το Νεκροταφείο στον Άγ. Κωνσταντίνο Δήμητρας Γρεβενών διενεργήθηκε κατά τις ανασκαφικές περιόδους 2008 και 2009 από τη Λ ΕΠΚΑ  και υπό την εποπτεία της Δρ Καραμήτρου –Μεντεσίδη. Τα ευρήματα φανερώνουν χρήση του χώρου από την προϊστορική εποχή, ενώ οι αρχαιότητες που ανασκάφηκαν τοποθετούνται στα ελληνιστικά, υστεροελληνιστικά και βυζαντινά χρόνια.

            Τη Βυζαντινή περίοδο αφορούν το Κτήριο Β, το οποίο ταυτίζεται με βασιλική, κα εκτεταμένο νεκροταφείο γύρω του, του οποίου ταφές βρίσκονται και εντός των δωματίων της Αγροικίας της ελληνιστικής εποχής.

            Η αρχική φάση (α) του Κτηρίου Β αποκαλύπτει λείψανα τρίκλιτης βασιλικής με διαστάσεις 20μ. Χ 12,20μ.Πιθανόν δεν υπήρχε επικοινωνία του κεντρικού με τα πλαϊνά κλίτη όπως και στην Επισκοπή του Μάστρου Αιτωλοακαρνανίας. Ο ναός είχε μαρμάρινο τέμπλο καθώς σώζονται 4 τμήματα θωρακίων με επιπεδόγλυφες φολίδες. Στη δυτική πλευρά εντοπίζεται ισόγειος νάρθηκας που επικοινωνούσε με τρίβηλο με τον κυρίως ναό όπως και σε άλλες βασιλικές που χρονολογούνται τον 11^ο αιώνα. Η απουσία πεσσών μας οδηγεί στο ότι η βασιλική ήταν ξυλόστεγη. Στοιχείο που επίσης οδηγεί στη χρονολόγηση του ναού στον 11^ο αιώνα.

            Στη β φάση του κτηρίου προστέθηκαν προσκτίσματα στη βόρεια πλευρά με διαστάσεις 23μ. Χ 5,5μ. Όμως ο ναός έπαψε να λειτουργεί κα ο χώρος βόρεια κα δυτικά μετατράπηκε σε νεκροταφείο.

            Στη γ φάση ο ναός αποτελούνταν από ένα κτίσμα που ενσωμάτωσε την αψίδα και περιορίστηκε στο κεντρικό κλίτος με διαστάσεις 6,35μ. Χ 4,20μ.

             Στη δ φάση χτίζεται πάνω στον ερειπωμένο ναό, που καταστράφηκε από πυρκαγιά στα τέλη του 13^ου αιώνα, ένα μικρό μονόχωρο κτίσμα με διαστάσεις 4μ. Χ2,5μ. Στο χώρο αυτό βρέθηκαν διάσπαρτα αρχιτεκτονικά μέλη από την τρίκλιτη βασιλική και εφυαλωμένα όστρακα. Χαρακτηριστική είναι η εύρεση μιας μικρής πήλινης εφυαλωμένης κούπας στα βόρεια του ναού που χρονολογείται - με βάση παρόμοιες – το 13^ο – 14^ο αιώνα μ. Χ. Την εποχή αυτή συνεχιζόταν η χρήση του νεκροταφείου όπως μαρτυρούν τα κτερίσματα ορισμένων ταφών.

            Αναφορικά με το Νεκροταφείο ανασκάφηκαν 62 ταφές, από τις οποίες 6 ήταν κιβωτιόσχημες, 3 κεραμοσκεπείς ενώ οι υπόλοιπες ήταν λακκοειδείς. Εντοπίστηκαν κα παιδικές ταφές καθώς και μια διπλή (η 7^α-β ) μητέρας – βρέφους. Τρεις ταφές ανοίχτηκαν πάνω στους τοίχους της αρχικής βασιλικής. Μία ταφή (η 63) εντοπίστηκε μέσα στον αρχικό ναό στο άνοιγμα της κόγχης, πιθανόν η ταφή να έγινε ενώ ο ναός ήταν σε χρήση.

            Οι νεκροί είχαν όλοι δυτικό προσανατολισμό σε ύπτια στάση. Ορισμένοι είχαν καλυμμένο το κεφάλι με κεραμίδες. Σε δύο ταφές βρέθηκαν νομίσματα που συνδέονται με την αρχαία δοξασία για τα ναύλα στον Άδη, κάτι που συναντάται σε ταφές του 12^ου – 13^ου αιώνα. Από τις 62 ταφές οι 30 ήταν ακτέριστες. Τα κτερίσματα των υπολοίπων ήταν: δαχτυλίδια, ενώτια, περίαπτα, λίγα σιδερένια και γυάλινα αντικείμενα. Μόνο δύο ταφές είχαν πήλινα αγγεία. Τα δαχτυλίδια παρουσιάζουν ενδιαφέρον από άποψη τεχνικής και ποικιλίας τύπων.

            Η ανασκαφική έρευνα δεν έχει ολοκληρωθεί. Οι μεγάλες διαστάσεις του αρχικού κτηρίου συνεπάγονται την ύπαρξη οικισμού που πρέπει να εντοπιστεί.

                                    Μαρίζα Τσιάπαλη-Δήμητρα Θεοδώρου